رزا اوتنبایوا، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور افغانستان، روز دوشنبه، دهم مارس در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد، از وضعیت کنونی این کشور گزارشی ارائه و تاکید کرد که شماری از بازیگران بین‌المللی از ادامه تعامل سیاسی با رژیم طالبان ناامید شده‌اند، چون معتقدند این روند ممکن است به تقویت جناح‌های تندرو در داخل طالبان بینجامد.

اوتنبایوا با هشدار درباره انزوای بیشتر افغانستان تحت سلطه طالبان در جهان، گفت: «فضای تعامل در حال محدود شدن است. برخی بازیگران بین‌المللی کلیدی از اینکه تعاملات سیاسی ممکن است نتیجه‌ای داشته باشد، ناامید شده‌اند و حتی از این بیم دارند که جناح‌های تندرو در میان مقام‌های فعلی را تقویت کند. هم‌زمان، کاهش بودجه هم فشار بیشتری بر مردم افغانستان وارد کرده است.»

 او ضمن تاکید بر ضرورت ادغام افغانستان در نظام بین‌المللی، درباره خطرات ناشی از تعاملات سیاسی بدون ضمانت‌های عملی هشدار داد و تصریح کرد که پذیرش تعهدات بین‌المللی از سوی طالبان نه‌تنها بر آینده سیاسی این کشور بلکه بر وضعیت اقتصادی و معیشت میلیون‌ها افغان تاثیر خواهد داشت. اما تمایل نداشتن مقام‌های طالبان برای تغییر رویکردشان افغانستان را در مسیر انزوا و عمیق‌تر شدن بحران قرار داده است.

اوتنبایوا در سخنانش یادآور شد که گزارش ارزیابی مستقل نوامبر ۲۰۲۳ که در قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت سازمان ملل به رسمیت شناخته شده است، بر ایجاد یک مسیر سیاسی عادلانه تاکید دارد که در آن منافع مردم افغانستان، جامعه جهانی و مقام‌های فعلی در نظر گرفته شود. او خاطرنشان کرد که تحقق این مسیر به تعهد طالبان به اجرای تعهدات بین‌المللی افغانستان وابسته است، در حالی که این گروه برخی از این تعهدات را به بهانه‌های سنتی و حاکمیتی، رد کرده است.

نماینده ویژه سازمان ملل درباره افزایش نارضایتی مردم افغانستان از محدودیت‌های طالبان و وخامت بحران انسانی هشدار داد. او اعلام کرد که بیش از ۲۳ میلیون افغان در سال ۲۰۲۵ به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند، اما این کمک‌ها به دلیل کاهش شدید منابع مالی، به‌ویژه در حوزه سلامت و تغذیه، به حداقل ممکن رسیده‌اند و در ماه‌های اخیر بیش از ۲۰۰ مرکز درمانی تعطیل و بسیاری از برنامه‌های تغذیه کودکان محدود شده‌اند.

با وجود این، زنان افغان همچنان در عرصه بشردوستانه فعال‌اند و سازمان ملل بر لزوم حفظ مشارکت زنان در این حوزه تاکید دارد. این در حالی است که طالبان با وضع محدودیت‌های جدید، از جمله ممنوعیت آموزش پزشکی برای زنان فشارها بر زنان را بیش‌ازپیش افزایش داده‌اند.

اقتصاد شکننده و خطر انزوای بیشتر افغانستان

اوتنبایوا در گزارش خود اعلام کرد که اقتصاد افغانستان در سال ۲۰۲۴ حدود ۲.۷ درصد رشد داشته است، اما این میزان رشد نمی‌تواند کاهش کمک‌های خارجی و افزایش نیازهای مردم را جبران کند. او تاکید کرد که پروژه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت که تحت حمایت کشورهای منطقه‌اند، اگرچه برای اقتصاد افغانستان مفیدند، توسعه پایدار بدون ادغام در نظام مالی بین‌المللی، امکان‌پذیر نخواهد بود.

اوتنبایوا با اشاره به راهبرد طالبان برای خودکفایی اقتصادی خاطرنشان کرد که این هدف بدون رفع موانع بین‌المللی و پذیرش قواعد تجارت جهانی قابل تحقق نیست. او در بخشی از گزارش خود، به نقض مستمر حقوق زنان و محدودیت‌های تازه طالبان پرداخت و تاکید کرد ممنوعیت تحصیل دختران که اکنون وارد چهارمین سال می‌شود، هیچ مبنای اسلامی ندارد و تلاش‌های بین‌المللی از جمله نشست سازمان همکاری اسلامی در کابل و اجلاس آموزش دختران در اسلام‌آباد، تایید می‌کند که این سیاست هیچ توجیه دینی ندارد.

نماینده ویژه سازمان ملل همچنین از تعطیلی مراکز آموزشی پزشکی برای زنان ابراز نگرانی کرد و هشدار داد که این تصمیم طالبان نرخ مرگ‌ومیر مادران و نوزادان را که هم‌اکنون یکی از بالاترین نرخ‌ها در جهان است، بیشتر خواهد کرد.

تهدیدهای امنیتی و فعالیت گروه‌های تروریستی

اوتنبایوا در ادامه به وضعیت امنیتی افغانستان پرداخت و تصریح کرد که طالبان کنترل کامل افغانستان را در دست دارند، اما تهدید گروه‌های تروریستی همچنان امنیت منطقه را به خطر انداخته است. او ضمن اشاره به حملات انتحاری داعش خراسان در قندوز و کابل که به کشته شدن نیروهای طالبان و شهروندان افغانستان منجر شد، به فعالیت‌های تحریک طالبان پاکستان و حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان پرداخت و افزود که این وضعیت درباره توانایی یا تعهد طالبان برای جلوگیری از تبدیل افغانستان به پناهگاه تروریسم هم سوالات جدی ایجاد می‌کند.